Firudin Gilar Bek

     İrfan elmi sufi ariflərinin elmi-Billah adlandırdığı hikmət və marifətullahdır. Bu elm - İlah və onun qanunları əsasında sufi pirlərinin yaratdığı Allahı və Onun yaradılışını dərketmə məntiqidir. Bu, avam insanların yox, riyazi təfəkkürə malik dərindən düşünən insanların elmidir. Əgər sizin təsəvvüf adlanan sufi ədəbiyyatından xəbəriniz yoxdursa, qiymətli vaxtınızı itirməyin. Çünki bu elm çətin anlaşılan və 7 qat dərin batini mənalara malik fəlsəfədir. Bu fəlsəfənin dili də İlah və Allahla bağlı xüsusi məntiqdir. Dünyanın ən qədim dili Tövrat kitabında - "ilk varlıqların vahid səfa dili" adlanır və bu da sufi məntiqi mənasındadır. Tövrat - yalnız samit hərflərlə yazılmışdır və bu yazıya "Ktav Aşuri" də deyilir ki, sufi məntiqində bu "Azəri kitabı" anlamındadır. Mənbələrə görə Allah dünyanı yaradanda, bu "Azəri kitabına" baxıb yaradırmış. Azəri, Aşuri rəmzləri ən qədim Misir mətnlərində Asar, yəni Osiris Allah mənasını verirdi. Başqa sözlə, T

       Qədim dinlərdə və mənbələrdə "dünyanın göbəyi" adlandırılan müəyyən bir ərazidən və müqəddəs daşdan danışılır ki, bu göbək müxtəlif dini-mifoloji baxışlarda dünyanın mərkəzi mənasında qeyd olunur. Riyazi təfəkkürə malik hər bir insan anlayır ki, birbaşa mənada dünyanın göbəyi ola bilməz. Burada söhbət rəmzi mənada olan sirli ərazidən gedir. Bu məqalədə mən, bu ərazi ilə bağlı olan suallara cavab tapmaq üçün qədim müdriklərin sufi-batini məntiqinə müraciət edəcəyəm. Bildiyimiz kimi göbək dedikdə, ana bətnində olan uşağı anası ilə bağlayan insan bədənindəki balaca dəlik nəzərdə tutulur ki, bətndəki uşaq məhz bu göbək vasitəsilə qidalanır. Deməli, göbək - yeni doğulacaq insanın qidalanma yoludur. Bəs bu qida bağının dünya ilə nə əlaqəsi ola bilər? Bu suala cavab tapmaq üçün, dünyanın göbəyi haqda qədim mənbələrdəki məlumatlara nəzər salaq. Yəhudi ənənəsində dünyanın göbəyi - Allahın dünyanı yaradarkən, onun Yerusəlim şəhərində əsasını qoyduğu təməl daşdır. Xristian mətn